Naukowcy z pomocą technologii 3D próbują rozszyfrować Rongorongo, tajemnicze pismo z Wyspy Wielkanocnej

Próby odczytania pisma rongorongo z Wyspy Wielkanocnej trwają już dziesiątki lat. Znaki zachowały się na 23 drewnianych tabliczkach. Naukowcy nie ustają w dążeniach do rozszyfrowania tajemniczego alfabetu.  Dzięki technologii trójwymiarowej udało się stworzyć model jednej z tabliczek. Dzięki temu dostrzeżono symbole, o których istnieniu wcześniej nie wiedziano. W badaniach udział wzięło dwóch Polaków.

Pismo rongorongo powstało kilkaset lat temu, w jednym z najbardziej odosobnionych miejsc na świecie — na Wyspie Wielkanocnej. Jego znaki zachowały się na drewnianych 23 tabliczkach, tylko tyle przetrwało do naszych czasów.

Niestety wiedza o tym, jak je odczytać przepadła. Świat dowiedział się o rongorongo dopiero w 1864 r. i szybko wzbudziło ono wielkie zainteresowanie.

Rongorongo. Tajemnicze pismo z Wyspy Wielkanocnej

Próby odczytania tego pisma trwają od wielu lat. W gronie kilku osób, które podjęły się wyzwania, są doktor Rafał Wieczorek z Uniwersytetu Warszawskiego i Kamil E. Frankiewicz z Instytutu Biologii Ewolucyjnej UW. Obiektem badań stała się tabliczka przypominająca kształtem masywny bumerang, o długości około metra. Pochodzi z kolekcji berlińskiego Muzeum Etnograficznego.

—Dzięki naszemu projektowi jest to najbardziej kompleksowo przebadana tabliczka z rongorongo na świecie — powiedział dr Rafał Wieczorek.

Naukowcy wykonali wszechstronne badanie zabytku: analizę botaniczną, datowanie radiowęglowe i stworzyli jego trójwymiarowy model. Dzięki temu uzyskali na jego temat mnóstwo nowych informacji. Wyniki badań opublikowano w „Journal of Island and Coastal Archaeology”.

Powierzchnia zabytku jest bardzo zniszczona. Badacze uważają, że zatarło się około 90 procent symboli, które pierwotnie wyryto. Według Wieczorka zabytek przez wiele lat był zakopany, zapewne w jaskini. Wówczas częściowo zgnił. Spustoszenie poczyniły też stonogi, które się w nim zagnieździły. Badaczom udało się nawet określić ich gatunek — to prosionek opylony (Porcellionides pruinosus).

Pomogła technologia 3D

Pomocne w uzyskaniu nowych danych o tabliczce było wspomniane wykonanie jej trójwymiarowego modelu. Udało się to dzięki z tysiącom fotogrametrycznych zdjęć. Taka czasochłonna akcja przyniosła rezultat. Do tej pory uważano, że tabliczka znajdująca się w kolekcji berlińskiego Muzeum Etnograficznego pokryta była znakami tylko po jednej stronie. Okazało się jednak, że znajdowały się na całej powierzchni.

— Na drugiej stronie tabliczki i na jej brzegach udało nam się dostrzec niewidoczne gołym okiem symbole, które do tej pory umknęły badaczom, jak również rowki — podobne są obecne na niektórych innych tabliczkach z rongorongo. Służyły za linie ograniczające tekst i miały ułatwić pisanie — doprecyzował naukowiec.

Na tej podstawie badaczom udało się oszacować wielkość całego tekstu zapisanego na tabliczce na ok. 4 tysiące symboli.

• Gdyby tabliczka zachowała się w całości, byłby to najdłuższy zapis pisma rongorongo na świecie. Obecnie najwięcej znaków znajduje się na tzw. lasce z Santiago. Jest ich tam ok. 2,3 tysiąca — wskazał naukowiec.

Na berlińskiej tabliczce — zdaniem polskiego badacza — znajduje się prawdopodobnie lista imion i część opisowa.

Kolejną nową informacją, którą udało się pozyskać, jest rodzaj drewna, z którego wykonano tabliczkę.

— Długo sądzono, że napisy wykonano na przedmiocie z drewna wyrzuconego na brzeg wyspy. Tymczasem z naszych analiz wynika, że drewno było lokalne, była to tespesja topolowata (Thespesia populnea) — uzupełnił Wieczorek.

Zagadkowe pismo

Zagadkę stanowi nie tylko sama treść zawarta na tabliczkach, ale nawet to, kiedy na Wyspie Wielkanocnej powstało pismo rongorongo, dlatego tak ważne jest jak najdokładniejsze określenie wieku tabliczek. Badacze dużo obiecywali sobie po analizie radiowęglowej, wykonanej na potrzeby nowego projektu. Ten rodzaj analizy umożliwia oszacowanie wieku zabytku (a właściwie daty ścięcia drewna, z którego przedmiot został wykonany).

Berlińska tabliczka jest drugim zabytkiem pokrytym rongorongo, przebadanym taką techniką. Według analizy radiowęglowej, przedmiot powstał w latach 1810-1870, nie można jednak całkowicie wykluczyć, że stało się już na początku XVIII w. Wyniki analizy radiowęglowej podawane są bowiem z pewnym prawdopodobieństwem.
Wieczorek powiedział, że odnośnie do powstania pisma rongorongo istnieją dwie koncepcje. W myśl pierwszej w tym odległym zakątku świata doszło do jego niezależnego odkrycia, a według drugiej – miało ono powstać dopiero po przybyciu na wyspę Europejczyków w 1722 r. Wynik najnowszych badań radiowęglowych nie przyniósł rozstrzygnięcia w tej sprawie.