Gonartroza u sportowców – jak zapobiegać i leczyć?

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, zwana także gonartrozą, jest bardzo częstą przypadłością, będącą konsekwencją zużycia chrząstki stawowej u sportowców. Niestety jest często bagatelizowana. Tymczasem jej rozwój może prowadzić do ograniczeń funkcjonalnych i znacznej utratę jakości życia. Dowiedz się więcej o tym, jak postępować z gonartrozą u sportowców.

Czym jest gonartroza?

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza) to przewlekły i postępujący proces, w którym dochodzi do niszczenia prawidłowej struktury stawu. Uszkodzeniu ulegają chrząstki, kość podchrzęstna, więzadła, torebka stawowa oraz inne elementy, które składają się na staw kolanowy [1]. Gonartroza może obejmować część udowo-piszczelową przyśrodkową i boczną oraz rzepkowo-udową [2].

Do zwyrodnienia stawów kolanowych może dojść w wyniku zmian degeneracyjnych zachodzących wraz z wiekiem (postać pierwotna) lub na skutek konkretnych czynników sprawczych (postać wtórna) [1].

Dlaczego sportowcy cierpią na gonartrozę?

Problem występowania gonartrozy jest też obecny u sportowców. Na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego w tej grupie osób wpływają przede wszystkim czynniki wtórne, czyli zbyt intensywne uprawianie sportu, aktywność fizyczna nieadekwatna do wieku oraz szybsze zużycie struktur czynnego i biernego aparatu ruchu. Często goantroza występuje również u sportowców, którzy przeszli wcześniej kontuzje kolana np. uszkodzenie łąkotek lub zerwanie więzadła krzyżowego przedniego. Dlatego też ryzyko wystąpienia tej choroby jest największe u piłkarzy, a nieco mniejsze u biegaczy [3].

Jakie są objawy gonartrozy?

Głównymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych są ból stawów, krótkotrwała sztywność poranna, ograniczenie ruchu i uczucie tarcia wewnątrz stawu, a w najcięższych postaciach niestabilność zajętego stawu [1]. Ból jest głównym objawem choroby zwyrodnieniowej gonartrozy i ma charakter mechaniczny — wywoływany jest w trakcie używania stawu np. wchodzeniu lub schodzeniu po schodach i ustępuje po odpoczynku.

W zaawansowanej postaci choroby mogą pojawić się również inne objawy, takie jak [1, 2]:

• zniekształcenie osi kończyn i ich koślawość;
• bolesność pod wpływem ucisku;
• poszerzenie obrysów kostnych na skutek gromadzenia się płynu wysiękowego;
• pojawienie się torbieli w dole podkolanowym (torbiel Bakera);
• słyszalne trzeszczenia w stawie podczas wykonywania ruchów;
• osłabienie i zanik mięśnia czworogłowego uda;
• zgięciowy przykurcz stawu kolanowego i chód z lekko podkurczonym kolanem.

Jak zapobiegać gonartrozie u sportowców?

Podstawą zapobiegania gonartrozie jest unikanie czynników, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby. Chodzi tu m.in. o mikrourazy oraz kontuzje kolan [1], na które szczególnie narażeni są sportowcy. Dlatego należy dbać o prawidłowo przeprowadzoną rozgrzewkę przed każdym treningiem lub zawodami, unikać zbyt intensywnej aktywności fizycznej oraz dostosowywać ją do swojego wieku i stanu fizycznego [3]. Istotne jest również utrzymywanie prawidłowej masy ciała, czemu sprzyja odpowiednio zbilansowana dieta [1]. Ważne jest także dostarczanie do organizmu witamin i składników mineralnych, które wspierają zdrowie stawów. Jeśli jednak codzienne posiłki nie dostarczają odpowiedniej porcji składników odżywczych, można sięgnąć po suplement diety z kolagenem.

Jak leczy się zwyrodnienie stawu kolanowego?

Leczenie gonartrozy uwzględnia stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych doustnych oraz miejscowo stosowanych żeli i maści. Poza tym dla poprawy funkcji stawu wykonuje się również zastrzyki do stawu kolanowego z preparatów kwasu hialuronowego oraz osocza bogatopłytkowego. Pomocne w leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego są również odpowiednio dobrane i wykonywane pod okiem fizjoterapeuty ćwiczenia. Ich zadaniem jest poprawienie funkcji zajętego stawu oraz polepszenie jakości życia. Można również korzystać z metod fizykoterapii np. prądów TENS, pola elektromagnetycznego lub krioterapii [1].

W przypadku gonartrozy leczenie operacyjne traktowane jest jako ostateczność i wykonuje się je, kiedy leczenie zachowawcze zawodzi, a choroba utrudnia pacjentowi normalne funkcjonowanie. Wówczas najczęściej przeprowadzana jest całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego [1].

Artykuł na zlecenie marki 4flex

Bibliografia:

1. Pękala P., Zwyrodnienie stawu kolanowego – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, 2023: witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/275826,zwyrodnienie-stawu-kolanowego-choroba-zwyrodnieniowa-stawu-kolanowego, dostęp: 24.09.2024.
2. Klimiuk P.A., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów [w:] Wielka Interna – Reumatologia, 2016: 307-314.
3. Stolarzewicz B., Szczuka E., Porównanie wpływu zabiegów pola elektromagnetycznego niskiej częstotliwości z zabiegami z użyciem magnesów stałych u pacjentów z gonartrozą, Medycyna Sportowa 2021; 1(4); Vol. 37, 9-22.