Cynk – działanie i znaczenie dla naszego organizmu

Cynk odgrywa fundamentalną rolę w niezliczonych funkcjach niezbędnych do prawidłowego działania ludzkiego organizmu. Dlatego w codziennej diecie nie może zabraknąć pokarmów bogatych w ten składnik mineralny. Poznaj najważniejsze właściwości cynku i dowiedz się, ile potrzebuje go Twój organizm.

Czym jest cynk i jakie jest jego działanie?

Cynk to mikroelement wyizolowany jako czysty metal w 1746 r. w Niemczech przez Andreasa Marggrafa. Dopiero w XX wieku zaczęto doceniać jego właściwości i znaczenie dla zdrowia człowieka [1]. Cynk uczestniczy w podziałach komórkowych [3] i procesach różnicowania powstających komórek. Pełni funkcję katalityczną, strukturalną i regulacyjną [2]. Bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów oraz wchodzi w skład ponad 300 enzymów.

Pod względem fizjologicznym cynk pomaga w utrzymaniu [3]:

• prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej;
• właściwego metabolizmu węglowodanów, kwasów tłuszczowych, makroskładników odżywczych, witaminy A;
• poprawnej syntezy DNA oraz białek.

Jakie jest znaczenie cynku dla organizmu?

Cynk jest jednym z głównych i bardzo ważnych pierwiastków śladowych w organizmie człowieka [1]. Jego właściwości obejmują wsparcie zdrowia i urody. Oto najważniejsze działanie cynku [3]:

• pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych;
• wspiera płodność i funkcje rozrodcze;
• pomaga zachować zdrowe kości;
• dobrze wpływa na włosy, skórę i paznokcie;
• jest ważny dla utrzymania odpowiedniego poziomu testosteronu we krwi;
• odgrywa istotną rolę w zachowaniu prawidłowego widzenia;
• wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego;
• pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

Ile cynku potrzebuje człowiek?

Cynk jest we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych [1]. Od 2 do 3 g tego pierwiastka znajduje się w ciele człowieka, z czego największe jego magazyny to mięśnie (ok. 50%) i tkanka kostna (25–30%). W skórze i wątrobie znajduje się 11% cynku, a reszta w innych częściach organizmu [2].

Poziom wystarczającego spożycia (AI) dla niemowląt i zalecane spożycie (RDA) cynku na dobę w innych grupach zależy m.in. od wieku i płci:

• niemowlęta 0-6 miesięcy: 2 mg;
• niemowlęta 7-11 miesięcy: 3 mg;
• chłopcy i dziewczęta 10-12 lat: 8 mg;
• dziewczęta 13-18 lat: 9 mg;
• chłopcy 13-18 lat: 11 mg;
• mężczyźni od 19 r.ż.: 11 mg;
• kobiety od 19 r.ż.: 8 mg;
• kobiety do 19 r.ż. będące w ciąży: 12 mg, karmiące piersią: 13 mg;
• kobiety po 19 r.ż. w czasie ciąży: 11 mg, podczas karmienia piersią: 12 mg.

W czym znajduje się cynk?

Podstawowym źródłem cynku dla człowieka jest zdrowa, zbilansowana dieta. Najlepszymi źródłami tego składnika mineralnego są produkty odzwierzęce, czyli mięso, zwłaszcza wątroba, jaja i sery podpuszczkowe. Inne produkty bogate w cynk to kasza gryczana oraz ciemne pieczywo [4].

Dostarczając cynk wraz z pożywieniem, należy pamiętać o jego ograniczonym wchłanianiu. Z diety do organizmu przedostaje się 20-40% tego pierwiastka [4]. Korzystny wpływ na przyswajalność cynku mają witamina A [1], niektóre aminokwasy oraz kwas cytrynowy. Natomiast niekorzystnie wpływają na ten proces fityniany, błonnik, szczawiany, miedź, wapń, żelazo niehemowe, alkohol [4] oraz niskie spożycie białka i nadmiar cukru w diecie [1].

Czy warto sięgać po suplementy diety z cynkiem?

Po preparaty, które mają pomóc w uzupełnieniu ilości cynku dostarczanych wraz z dietą, warto sięgać w sytuacjach np. gdy jest utrudnione prawidłowe odżywianie bądź występują problemy ze wchłanianiem składników mineralnych. Przyswajanie cynku mogą utrudniać także różne czynniki zewnętrzne np. uprawianie sportu wyczynowego, kuracje odchudzające, głodówki, dieta wegetariańska oraz ciężka praca fizyczna [1].

W takich przypadkach, warto rozważyć sięgnięcie po suplement diety.

Artykuł na zlecenie marki Falvit

Bibliografia:

1. Szcześniak M. i in., Cynk – pierwiastek zdrowia, Farm Pol, 2014, 70(7): 363-366.

2. Mońka I. i in., Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego, Ann. Acad. Med. Siles. 2017; 71: 314–325.

3. Rozporządzenie Komisji (UE) NR 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. (witryna internetowa: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02012R0432-20210517 (dostęp: 09.07.2024)).

4. Wojtasik A. i in., Składniki mineralne [w:] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020: 286-289.