Starożytny chiński sposób na chłodzenia domów
Zanim klimatyzacja stała się powszechna, mieszkańcy południowych Chin utrzymywali chłodne warunki w swoich domach dzięki innowacyjnym technikom budowlanym. Te metody, które od wieków pomagały kontrolować temperaturę, czerpią z tradycyjnej architektury chińskiej, a obecnie stają się na nowo popularne, w miarę jak coraz więcej architektów zwraca się ku zrównoważonym rozwiązaniom.
Centrum tych starych domów stanowił tzw. skywell (w języku mandaryńskim „tian jing”), rodzaj dziedzińca, który nie tylko tworzył serce domu, ale również służył jako naturalny system chłodzenia. Skywells były typowym elementem budynków na południu i wschodzie Chin. Badania wykazały, że dzięki takiej strukturze temperatury wewnątrz domów mogą być nawet o 4,3°C niższe niż na zewnątrz.
Skywell, zazwyczaj prostokątny, znajdował się w samym centrum budynku, otoczony pokojami z trzech lub czterech stron. W przeciwieństwie do yuan zi, dużego dziedzińca charakterystycznego dla północnych Chin, skywell był mniejszy, ale skutecznie spełniał swoją funkcję chłodzącą. System ten pozwalał na przepływ powietrza z zewnątrz do wnętrza budynku przez specjalne otwory, gdzie przemieszczało się ono w dół, zastępując ciepłe powietrze, które z kolei uchodziło na zewnątrz.
Największą efektywność chłodzenia osiągano, gdy w budynku znajdowały się zbiorniki wodne. Woda absorbuje ciepło z powietrza, co dodatkowo sprzyjało chłodzeniu. W przeszłości, niektóre zamożne rodziny posiadały nawet specjalny system podziemny, który pozwalał wodzie deszczowej na opuszczenie domu dopiero po okrążeniu skywella pod ziemią.
Z czasem, wraz z urbanizacją i rozwojem technologicznym, mieszkania typu skywell straciły na popularności, ustępując miejsca klimatyzowanym mieszkaniom w wielopiętrowych budynkach. Jednak w ostatnich latach obserwuje się odrodzenie zainteresowania tradycyjną chińską architekturą, zwłaszcza w kontekście zrównoważonego rozwoju i niskoemisyjnych innowacji.
To odrodzenie zainteresowania tą prastarą techniką chłodzenia domów pokazuje, jak nowoczesne podejście do architektury może łączyć się z tradycją. Skywells wyróżniają się zarówno ze względu na ich funkcje wentylacyjne, jak i oświetleniowe. Zgodnie z trendem zrównoważonego rozwoju w projektowaniu, są one wykorzystywane w nowoczesnych budowlach, takich jak Narodowe Centrum Badań Technologicznych Inżynierii Pojazdów Ciężkich we wschodnich Chinach.
Starożytne techniki chłodzenia, takie jak skywell, oferują nam cenne lekcje na przyszłość. W dobie zmian klimatycznych i rosnącego nacisku na zrównoważony rozwój, te tradycyjne rozwiązania mogą przyczynić się do tworzenia budynków bardziej energooszczędnych i przyjaznych dla środowiska.
