Siedem cichych sukcesów dla klimatu i przyrody w 2025 roku
Rok 2025 wpisuje się w kontekst zmian środowiskowych: globalne emisje wciąż rosną, a przyroda nadal jest pod presją. Mimo to minione miesiące przyniosły kilka mało nagłaśnianych, lecz realnych sukcesów w ochronie klimatu i natury. Skoncentrowane działania w obszarze czystej energii, ochrony przyrody i praw ludów rdzennych zaczęły przynosić wymierne efekty.
Te „ciche przełomy” często giną w natłoku bieżących wiadomości. Od gwałtownego rozwoju odnawialnych źródeł energii po powrót zagrożonych żółwi i tygrysów – BBC przypomina siedem ważnych kamieni milowych, które udało się osiągnąć w 2025 roku.
Odnawialne źródła energii wyprzedzają węgiel
Energia wiatrowa, słoneczna i inne odnawialne źródła po raz pierwszy stały się w 2025 roku największym źródłem energii elektrycznej na świecie, wyprzedzając węgiel. Globalny boom na OZE napędzają przede wszystkim Chiny, które dynamicznie zwiększają produkcję czystej energii i dominują w eksporcie technologii niskoemisyjnych.
Oprócz ogromnych inwestycji w fotowoltaikę Chiny zaczęły również wykorzystywać potencjał ekstremalnych zjawisk pogodowych, budując farmy wiatrowe odporne na tajfuny.
Znaczące postępy notują także inne kraje. W Wielkiej Brytanii przegląd z 2025 roku wykazał, że energia wiatrowa stała się największym pojedynczym źródłem energii, pokrywając około jedną trzecią zapotrzebowania, podczas gdy węgiel praktycznie zniknął z miksu energetycznego. Kraj ten inwestuje również w magazynowanie energii, rozpoczynając budowę największego na świecie magazynu energii w technologii ciekłego powietrza w północnej Anglii.
Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej tempo wzrostu mocy odnawialnych przyspiesza w ponad 80% państw. Do 2030 roku globalna moc OZE ma się podwoić w porównaniu z obecnym poziomem.
W dużej mierze odpowiadają za to Chiny. Analiza przygotowana dla Carbon Brief wskazuje, że w ciągu 12 miesięcy do maja 2025 roku emisje CO₂ w tym kraju po raz pierwszy spadły. Choć to wciąż wczesny etap, kolejne analizy sugerują, że trend utrzymał się również w dalszej części roku. Chiny zaktualizowały także swoje zobowiązania klimatyczne, choć wiele innych państw nie zdążyło przedłożyć nowych deklaracji przed rozmowami klimatycznymi ONZ.
Raport think tanku Ember wskazuje, że globalny rozwój czystej energii stwarza warunki do osiągnięcia szczytu, a następnie spadku zużycia paliw kopalnych w energetyce. Tempo zmian nadal jednak nie jest wystarczające, by uniknąć najgroźniejszych skutków zmiany klimatu.
Historyczna ochrona oceanów
Wody międzynarodowe, tzw. morza pełne, obejmują niemal dwie trzecie światowych oceanów. Do niedawna jedynie około 1% tego obszaru było objęte ochroną. To ma się zmienić dzięki Traktatowi o Morzach Pełnych, który po dekadach negocjacji został uzgodniony w 2023 roku, a we wrześniu 2025 ratyfikowany przez wystarczającą liczbę państw, by wszedł w życie.
Porozumienie zakłada objęcie ochroną 30% tych wód poprzez tworzenie morskich obszarów chronionych, mających na celu zachowanie siedlisk, gatunków i zdrowych ekosystemów morskich.
Również wody terytorialne doczekały się nowych form ochrony. W 2025 roku ustanowiono największy na świecie morski obszar chroniony w regionie Tainui Atea w Polinezji Francuskiej, obejmujący ponad 1,1 mln km² oceanu.
Odbicie w ochronie lasów
Brazylia była gospodarzem COP30 – pierwszego globalnego szczytu klimatycznego ONZ zorganizowanego w Amazonii. Negocjacje w Belém nazwano „leśnym COP”, a kwestie ochrony lasów znalazły się w centrum uwagi.
Choć wdrażanie zobowiązań napotyka trudności, Brazylia ogłosiła plan stworzenia planu realizacji celu zakończenia wylesiania do 2030 roku. Inicjatywa ta zyskała poparcie ponad 90 krajów, choć funkcjonuje poza formalnym tekstem szczytu.
Kraj uruchomił także platformę finansową Tropical Forests Forever Facility, której celem jest wynagradzanie państw i społeczności za utrzymanie istniejących lasów tropikalnych. Docelowo fundusz ma osiągnąć wartość 125 mld dolarów, choć dotychczasowe deklaracje wynoszą 6,7 mld dolarów.
Pojawiły się również pozytywne sygnały w terenie. Oficjalne dane pokazują, że wylesianie w brazylijskiej części Amazonii spadło o 11% w ciągu 12 miesięcy do lipca 2025 roku – do najniższego poziomu od 11 lat. Spadki odnotowano także w ekosystemie Cerrado. Organizacja Imazon poinformowała, że w październiku 2025 roku tempo wycinki było o 43% niższe niż rok wcześniej.
Według raportu ONZ z 2025 roku globalne tempo wylesiania w latach 2015–2025 było o 38% niższe niż w latach 1990–2000, a ponad połowa światowych lasów objęta jest długoterminowymi planami zarządzania.
Przełomowe orzeczenie sądowe
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydał w 2025 roku przełomową opinię, która otwiera państwom drogę do wzajemnego pozywania się w sprawach związanych ze zmianą klimatu. Decyzja nie jest formalnie wiążąca, jednak eksperci podkreślają jej ogromne znaczenie prawne i potencjalny wpływ na przyszłe postępowania sądowe.
Jak oceniła Joie Chowdhury, starsza prawniczka w Centrum Międzynarodowego Prawa Ochrony Środowiska, było to „moment przełomowy dla prawa klimatycznego”.
Sukcesy w ochronie dzikiej przyrody
Rok 2025 przyniósł spektakularne powroty kilku zagrożonych gatunków. Zielone żółwie morskie, przez dekady tępione dla jaj i ozdobnych pancerzy, dzięki długofalowej ochronie zostały usunięte z listy gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.
Na Florydzie odnotowano rekordowy sezon lęgowy żółwi skórzastych – ponad 2000 gniazd.
Indie stały się natomiast domem dla 75% światowej populacji tygrysów. W ciągu dekady liczba tych drapieżników wzrosła tam do ponad 3600 osobników, co eksperci uznają za modelowy przykład skutecznej ochrony przyrody połączonej ze wsparciem lokalnych społeczności.
Wzmocnienie roli ludów rdzennych
W 2025 roku ludy rdzenne zostały oficjalnie uznane na forum ONZ za kluczowych strażników przyrody. Podczas COP16 ds. bioróżnorodności powołano stały komitet, który zapewnia im formalny głos w globalnych decyzjach dotyczących ochrony środowiska.
Na COP30 w Brazylii rdzenni mieszkańcy byli reprezentowani przez największą w historii delegację – około 2500 osób. Podjęto zobowiązania dotyczące finansowania i uznania praw do ziemi, a w samej Brazylii utworzono 10 nowych terytoriów rdzennych. Mimo to organizacje pozarządowe ostrzegają, że wiele obietnic wciąż nie przekłada się na realne bezpieczeństwo tych społeczności.
Powrót łososi do rzeki Klamath
Zaledwie rok po usunięciu czterech zapór wodnych na rzece Klamath w Kalifornii łososie powróciły na swoje tradycyjne tarliska.
– Łososie są teraz dosłownie wszędzie w środowisku. Tempo ich powrotu jest zdumiewające – powiedział Michael Harris, menedżer programu dorzecza Klamath w kalifornijskim departamencie ochrony przyrody.
Zapory, które przez dekady niszczyły ekosystem rzeki, zostały rozebrane w 2024 roku w ramach inicjatywy prowadzonej przez społeczności rdzenne, przywracając Klamath swobodny bieg.
