Wielki dar dla Zamku Królewskiego. Jego zbiory powiększyły się o setki dzieł sztuki
Fundacja Zbiorów im. Ciechanowieckich przekazała niemal 300 artefaktów Zamkowi Królewskiemu w Warszawie. Dar ten złożono z okazji setnej rocznicy urodzin fundatora.
We wtorek, 26 listopada, w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego odbyła się uroczystość przekazania zbiorów. Akt darowizny podpisali prof. Małgorzata Omilanowska-Kiliańczyk, dyrektorka Zamku, oraz prof. Andrzej Rottermund, prezes Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich i były wieloletni dyrektor Zamku.
— Stoimy na takich darowiznach i na wielkim szczerym sercu ludzi, którzy się zaangażowali w ten Zamek — powiedziała prof. Omilanowska-Kiliańczyk.
— Pasją Andrzeja Ciechanowieckiego było bez wątpienia urządzanie Zamku Królewskiego w taki sposób, by ograniczyć we wnętrzach rekonstrukcje i kopie — przypomniał prof. Andrzej Rottermund, przybliżając sylwetkę fundatora.
Mecenas Zamku Królewskiego
Prof. Andrzej Ciechanowiecki herbu Dąbrowa (1924–2015), urodzony w Warszawie, był historykiem sztuki, kolekcjonerem, marszandem, antykwariuszem i filantropem wspierającym wiele polskich muzeów. Ukończył Akademię Handlową w Krakowie oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na początku lat 60. wyjechał na Zachód i osiadł na stałe w Londynie, gdzie mieszkał do końca życia. Prowadził tam galerie sztuki, m.in. Heim Gallery, organizując wystawy nowożytnej sztuki włoskiej i francuskiej. W 1986 r. założył Fundację Zbiorów im. Ciechanowieckich, działającą przy Zamku Królewskim w Warszawie.
Przekazał jej swoje zbiory poloników — rysunki, grafiki, obrazy, rzeźby i obiekty rzemiosła artystycznego, które gromadził w Londynie. Przez 30 lat systematycznie wzbogacał kolekcję fundacji. Większość tych dzieł znalazła się na stałej ekspozycji Zamku Królewskiego jako depozyty. Proces przekazywania ich na własność Zamkowi trwa od 2021 r. i jest spełnieniem jego ostatniej woli.
Prof. Andrzej Ciechanowiecki został odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, orderami wojennymi oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Był honorowym profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, członkiem Polskiej Akademii Umiejętności oraz wielu innych polskich i zagranicznych towarzystw.
Dar Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich: pasy kontuszowe i orientalne dywany
We wtorek zbiory Zamku Królewskiego powiększyły się o kolekcje tkanin (47 obiektów), ceramiki (130 obiektów), szkła (75 obiektów) i grafiki (46 obiektów). Łącznie to 298 dzieł.
Wśród tkanin znajdują się wyroby europejskie i orientalne. Istotną grupę stanowią polonica z wytwórni dawnej Rzeczypospolitej lub wykonane w Europie Zachodniej, związane z Polską poprzez zamawiającego lub dekoracje. Najliczniejszy jest zbiór pasów kontuszowych z XVIII w., wykonanych w manufakturach Radziwiłłów w Słucku, Paschalisa Jakubowicza w Lipkowie, Aleksandra Unruga w Kobyłce, królewskiej manufakturze w Grodnie, pracowni Franciszka Masłowskiego w Krakowie oraz zakładach w Lyonie.
Kolejną grupę tworzą tkaniny z motywami herbowymi. Najstarsze to dwa haftowane kartusze herbowe Wazów z polskiego warsztatu z drugiej ćwierci XVII w. Wśród wyrobów zachodnioeuropejskich wyróżniają się dwie tapiserie herbowe Michała Kazimierza Paca z lat 60. XVII w., wykonane w brukselskim warsztacie Jana Leyniersa. Zbiory wzbogaciły się też o dwa XVIII-wieczne gobeliny z przedstawieniami Saturna i Herkulesa z warsztatu Michała Kazimierza Ogińskiego w Słonimiu, okazałą brukselską tkaninę z przełomu XVII i XVIII w. pt. „Obfitość przyjmująca dary od kontynentów”, francuski portret Marii Leszczyńskiej z ok. połowy XVIII w., perskie i tureckie dywany z XVII i XVIII w. oraz jedwabne adamaszkowe makaty z motywem niszy, prawdopodobnie tureckie, datowane na XVIII w.
Sceny z życia księcia Poniatowskiego na francuskiej porcelanie
Podarowane zabytki ceramiczne to głównie polonica. W kolekcji znajduje się kilkanaście dekoracyjnych wazonów i naczyń z Królewskiej Manufaktury Fajansu w Belwederze i wytwórni K. Wolffa na Bielinie. Unikatowy zespół stanowi siedem elementów z tzw. serwisu sułtańskiego, zamówionego w 1776 r. przez króla Stanisława Augusta jako dar dla sułtana Abdul Hamida I. W zbiorze są też wyroby pierwszej polskiej manufaktury porcelany w Korcu, w tym rzadki talerz z serwisu Konstancji z Radziwiłłów Czudowskiej z ok. 1820 r.
Zamek otrzymał również komplet sześciu talerzy z delikatnego fajansu ze scenami z życia księcia Józefa Poniatowskiego, wykonanych we francuskiej manufakturze Choisy-Le-Roi w latach 1824–1836, dwa talerze i półmisek z chińskiej porcelany z kolekcji króla Augusta II oraz porcelanową figurę Augusta III jako cesarza rzymskiego, wykonaną w Miśni ok. 1910 r. według XVIII-wiecznego modelu z okazji 200-lecia tamtejszej manufaktury.
W kolekcji szkła znajdują się niemal wyłącznie naczynia z dwóch czołowych polskich wytwórni: huty szkła kryształowego w starostwie lubaczowskim, założonej przez Elżbietę Sieniawską z Lubomirskich, oraz hut w Nalibokach i Urzeczu, ufundowanych przez Annę z Sanguszków Radziwiłłową. Na flaszach, karafkach i kielichach widnieją herby rodów magnackich oraz Polski, Litwy i elektorów saskich.
Portrety królów i królowych w darze
W przekazanym zbiorze grafik dominują portrety królów, królowych i postaci związanych z historią Polski. Znajdziemy trzy wizerunki kobiet: królowej Bony, Ludwiki Marii Gonzagi i Aleksandry Franciszki Rzewuskiej. Przeważają jednak portrety królów: Henryka III Walezego, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana II Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego i Augusta III. Galerię uzupełniają wizerunki Michała Radziejowskiego i Bonaventury de Rossie, nadwornego malarza Augusta III w Dreźnie. Pojawiają się też postaci z XIX w.: Fryderyk August I, Aleksander I, Mikołaj I, Aleksander II, Iwan Fiodorowicz Paskiewicz oraz bracia Jan i Jędrzej Śniadeccy.
Te grafiki uzupełniają zamkową kolekcję dzieł na papierze. Zawiera ona przekazane przez fundację w 2022 r. 278 rysunków, starodruków i archiwaliów, prezentujących różnorodne techniki artystyczne i poświęconych tematyce historycznej, mitologicznej i biblijnej. Ukazują też pejzaże, widoki miast, sceny rodzajowe, portrety i studia postaci. Są dziełami takich artystów jak Stefano della Bella, Vincenzo Brenna, Tadeusz Kuntze-Konicz, Daniel Chodowiecki, Sylwester Dawid Mirys, Aleksander Orłowski, Piotr Michałowski czy Jan Matejko. Wyróżniają się malownicze widoki Zygmunta Vogla i pełne wdzięku sceny rodzajowe Jana Piotra Norblina.
Pokaz wybranych obiektów z daru Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich potrwa do niedzieli, 1 grudnia. Można je obejrzeć na Trasie Królewskiej w Antyszambrze.