Dziś Szczodruszka (Szczodre Gody) – słowiańskie święto przesilenia zimowego
Najkrótszy dzień w roku nazywany również przesileniem zimowym rozpoczyna astronomiczną zimę. Każdy dzień następujący po nim będzie coraz dłuższy – co pozytywnie wpływa na samopoczucie i zegar dobowy człowieka.
W tym roku przesilenie zimowe dla półkuli północnej przypada na 21 grudnia o 22.48. Jest ono związane ze zmianą długości dnia. Ma wtedy miejsce najkrótszy dzień i zarazem najdłuższa noc w ciągu roku. Średnia długość dnia w wysuniętym najdalej na północ punkcie Polski, czyli Jastrzębiej Górze, wynosić będzie niewiele ponad 7 godzin, zaś w najbardziej wysuniętym na południe, czyli w Wołosatem, o godzinę dłużej. Różnica ta podyktowana jest odmiennym kątem padania promieni słonecznych w Polsce północnej i południowej.
Szczodre Gody to święto wywodzące się z dawnych tradycji naszych słowińskich przodków. Podczas przesilenia zimowego, gdy noce były długie i zimne, celebrowano zwycięstwo światła nad mrokiem, czego sygnałem były coraz dłuższe dni i powolne szykowanie się przyrody do wiosennego przebudzenia.
Szczodre Gody nosiły różne nazwy w różnych regionach. Najpopularniejsze to Godowe Święto, Szczodruszka albo Święto Zimowego Stania Słońca. Na terenach dzisiejszych Czech i Słowacji Szczodre Gody nazywano Kruczun. Inną nazwą tego ważnego wydarzenia, używaną wśród wschodnich plemion, była kolęda.
Dzień przesilenia zimowego był momentem, gdy zaczynało przybywać dnia, co zwiastowało radość, nadzieję, dobrobyt i szczęście. Tak też wyglądały obchody Szczodrych Godów, ludzie cieszyli się i radowali na całego.
Słowianie w tym czasie dzielili się chlebem podczas składania życzeń, ścielili słomę lub siano pod nakryciem stołu, a także kolędowali, chodząc od domu do domu. Dzieci podczas Szczodrych Godów dostawały małe prezenty, jabłka, orzechy oraz szczodraki (specjalne placki, które kształtem przypominały lalki lub zwierzęta).
W okresie Godowego Święta dekorowano gałąź drzew (jodły, świerku czy sosny), a następnie podwieszano ją pod sufitem. Zwyczaj ten zastąpiła choinka, której tradycję strojenia przyszły do Polski z NIemiec na przełomie XVIII i XIX wieku.
Jedną z pozostałości Szczodruszki jest zostawianie jednego wolnego miejsca przy stole. W tamtym czasie miało to symbolizować oczekiwanie na ducha przodków, który miałby niespodziewanie wrócić zza światów. W praktycznie niezmienionej formie ten rytuał ostał się po dziś dzień.
