6 odkryć, o których nie wiedzieliśmy jeszcze tydzień temu

Jesteśmy coraz bliżej Słońca (sonda NASA przelatuje rekordowo blisko naszej gwiazdy), ale jednocześnie daleko od stworzenia „sztucznego Słońca”, czyli uzyskiwania energii z kontrolowanych reakcji termojądrowych. Reaktor ITER, budowany przy współpracy największych światowych potęg, ponownie napotkał opóźnienie o prawie dekadę. Niemniej, pojawiają się także optymistyczne wieści!

1. Najstarszy kopiec termitów ma już 34 tysiące lat!

Naukowcy przeprowadzili pogłębione badania terenowe w Namaqualand. Rozkopali jeden z kopców, odkrywając wciąż pracujące tam termity. Pobrali kilka próbek skał węglanowych oraz węgla organicznego, które poddano datowaniu. Wiek węglanów budujących ogólną strukturę kopca określono na 34 tys. lat, a datowanie izotopowe węgla wykazało, że szczątki organiczne liczą od 13 do 19 tys. lat. Potwierdzono zatem, że kopce Heuweltjies są najstarszymi na Ziemi strukturami zamieszkałymi przez terminy. Przegoniły dotychczasowych rekordzistów – kopce z Brazylii, gdzie tam inny gatunek termitów bytuje od 4000 lat.

2. Naukowcy odkryli hormon, który wzmacnia kości

Ten hormon utrzymuje mocne kości u kobiet karmiących piersią, ale może również wspomagać gojenie złamań i leczenie osteoporozy.Nasze kości „dojrzewają” od momentu urodzenia, zwiększając swoją gęstość i uwapnienie. Najwyższą masę kostną osiągamy między 25. a 30. rokiem życia.

Z wiekiem proces ten się intensyfikuje. U kobiet przyspiesza po menopauzie, gdy jajniki produkują coraz mniej ochronnych hormonów płciowych. U obu płci pogarsza się wchłanianie wapnia, co sprawia, że kości stają się bardziej porowate, kruche i podatne na złamania.

Hormonem płciowym, który pomaga kobietom zachować masę kostną, jest estradiol (biologicznie aktywny estrogen – E2). Reguluje on przebudowę kości przez osteocyty, osteoblasty oraz kostno-chrzęstne komórki macierzyste szkieletu (ocSSC), które odpowiadają za budowę kości i chrząstek szkieletu.

3. Sonda Parkera pobiła kolejny rekord zbliżenia do Słońca

Pod koniec czerwca sonda Parker Solar Probe znalazła się rekordowo blisko Słońca, osiągając odległość 7,26 mln km, oraz pobiła rekord prędkości, poruszając się z szybkością 635 266 km/h.

Dla porównania, planeta Merkury nigdy nie zbliża się do Słońca na mniej niż 46 mln km. Sonda, której celem jest „dotknąć Słońca”, wystartowała w 2018 roku i obecnie wykonuje swoje 20. okrążenie wokół gwiazdy, zacieśniając orbitę przy każdym przelocie przez peryhelium.

Wyposażona w specjalną osłonę, która chroni ją przed silnym promieniowaniem i plazmą, sonda przetrwała najnowsze zbliżenie bez uszkodzeń. 30 września ponownie okrąży Słońce, a 6 listopada wykorzysta grawitację Wenus, aby zbliżyć się jeszcze bardziej do naszej gwiazdy.

4. Słynny lew, Jacob bez nogi, dokonał właśnie kolejnego wyczynu

Jacob i jego brat Tibu przepłynęli ponad kilometr przez wodę pełną krokodyli i hipopotamów, co jest niesamowitym wyczynem.

Dr Alexander Braczkowski z Uniwersytetu Griffitha w Brisbane, który bada lwy w Ugandzie, twierdzi, że Jacob to najtwardszy lew w Afryce. Jacob przeżył atak bawołu, otrucie rodziny, wpadnięcie we wnyki kłusowników, a nawet stracił kończynę, ale mimo to wciąż żyje.

Mając 10 lat, jest już w sędziwym wieku, jak na dzikiego samca lwa afrykańskiego. W lutym, naukowcy zaobserwowali, jak Jacob i Tibu przepłynęli nocą ponad kilometr przez kanał Kazinga w Parku Narodowym Królowej Elżbiety w Ugandzie, bijąc tym samym rekord odnotowany przez ludzi. Chociaż lwy czasami polują na krokodyle i hipopotamy na lądzie, w wodzie to one stanowią dla lwów śmiertelne zagrożenie.

5. Archeolodzy znaleźli ślady Atlantydy Morza Północnego

Archeolodzy odnaleźli ślady Rungholt, średniowiecznego miasta w Danii, które zniknęło w XIV wieku podczas potężnego sztormu znanego jako powódź Świętego Marcellusa (Grote Mandrenke). Kataklizm, który nawiedził nadmorskie regiony Wysp Brytyjskich, Holandii, północnych Niemiec i Danii 16 stycznia 1362 roku, zniszczył linie brzegowe i pochłonął wyspę Strand oraz miasto Rungholt z około 3 tysiącami mieszkańców.

Rungholt, zwane „Atlantydą Morza Północnego”, było dobrze prosperującym ośrodkiem handlowym, znanym z hodowli zwierząt, sprzedaży bursztynu i produkcji soli. Niemieccy naukowcy, stosując nowoczesne metody geofizyczne, odkryli ślady miasta na obszarze 10 km², w tym fundamenty dużego kościoła w stylu romańskim oraz 64 terpy, sztuczne pagórki używane do budowy domów i budynków gospodarczych. Wyniki badań opublikowano w „Nature”.

6. AI można łatwo przechytrzyć. Naukowcy odkryli uniwersalną słabość sztucznej inteligencji

Naukowcy odkryli, że sztuczną inteligencję (AI) można łatwo oszukać, co pokazuje uniwersalną słabość tych systemów. Zespół dr. Adama Gleave’a, specjalizującego się w „ogłupianiu” AI, dowiódł, że nawet najbardziej zaawansowane AI, jak program KataGo, mają swoje „martwe pola”, czyli słabe punkty, które można wykorzystać, by je pokonać.

KataGo, następca AlphaGo, który samodzielnie nauczył się gry w go na poziomie mistrzowskim, okazał się podatny na zestaw nieoczekiwanych ruchów, które przeciętny gracz mógł wykorzystać do wygranej. Dr Gleave użył prostych botów, które, grając tysiące partii z KataGo, wykryły jego słabości.

Mimo prób douczenia KataGo i poprawienia jego algorytmu, boty dr Gleave’a zawsze znajdowały nowe martwe pola. Zmiana modelu sieci neuronowej również nie wyeliminowała problemu. Badania te pokazują, że nawet zaawansowane systemy AI mogą mieć zaskakujące słabości, co jest poważnym wyzwaniem, zwłaszcza w kontekście systemów krytycznych dla bezpieczeństwa. Eksperci podkreślają, że budowanie odpornych systemów AI, którym można zaufać, jest bardzo trudne.