Rusza ogólnopolski projekt ochrony torfowisk i mokradeł
Rusza ogólnopolski projekt ochrony torfowisk i mokradeł – Wetlands Green Life. Jego budżet wynosi 35 mln euro. Przez 10 lat prowadzić go będzie konsorcjum złożone z trzech instytucji – Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Wetlands Green Life to projekt finansowany ze środków unijnego programu LIFE (22 mln euro) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (13 mln euro), mający na celu odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury.
„Napisaliśmy wniosek wspólnie z GDOŚ o dotację w ramach unijnego programu ‘LIFE’ – czyli wspierającego ochronę przyrody na terenie UE, ale i poza nią. Nasz projekt mieści się w kategoriach projektu ‘strategicznego’ – trwa 10 lat i dostaliśmy na niego z pieniędzy europejskich prawie 22 mln euro – takiej skali projektu w ramach ‘LIFE’ Polska jeszcze nie realizowała” – powiedział PAP Adam Wasiak, zastępca dyrektora Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.
Według aktualnych szacunków, bagna, torfowiska i obszary podmokłe zajmują około 1,4 miliona hektarów powierzchni Polski, z czego ponad 350 tysięcy hektarów znajduje się na obszarach chronionych Natura 2000. W raporcie z wdrażania Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono, że stan większości z nich jest „niezadowalający bądź zły”.
„Wiemy, że torfowiska mogą spowolnić zmiany klimatyczne, bo torf ma niesamowite możliwości akumulacji węgla, oczyszczania wody, retencji. Ale żeby torfowisko było sprawne, musi mieć odpowiedni poziom wody. Kiedy poziom wody opadnie i torf się odsłoni, następuje proces osuszania i murszenia. W ten sposób jego dobroczynne właściwości zanikają. Ponieważ poziom wody w Polsce opada, torfowiska są w złym stanie i trzeba je ratować” – powiedział w rozmowie z PAP Przemysław Musiał z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.
Stan obszarów podmokłych poza terenami Natura 2000 jest nieustalony i wymaga dodatkowego rozpoznania i charakterystyki. Te dotychczas nieudokumentowane tereny zostały określone jako obszary Zielonej Infrastruktury dla potrzeb projektu. Obszary te obejmują między innymi korytarze ekologiczne sąsiadujące bezpośrednio z chronionymi terenami podmokłymi. Integracja obszarów Zielonej Infrastruktury do programu Wetlands Green Life jest kluczowym elementem w celu kompleksowej poprawy stanu bagien, torfowisk i terenów podmokłych.
Projekt ma na celu pokrycie wszystkich siedlisk torfowisk, bagien i terenów podmokłych na terenie całego kraju.
„W pierwszej kolejności chcemy dokładnie policzyć i określić stan tych terenów. Chcemy to zrobić we współpracy z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska. Potem wydamy rekomendacje do podjęcia działań ochronnych” – powiedział Przemysław Musiał.
Planowane działania w ramach projektu Wetlands Green Life będą obejmować między innymi proces renaturyzacji i odbudowy zniszczonych siedlisk naturalnych, a także wzmacnianie populacji zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Istotnym elementem będzie także konserwacja i odbudowa urządzeń regulujących poziom wody. Dodatkowo, prowadzone będą działania mające na celu przywrócenie naturalnych procesów hydrologicznych w rzekach (tzw. reżimów hydrologicznych) oraz zwiększenie zdolności zatrzymywania wody przez siedliska leśne i nieleśne. Zostaną również opracowane wytyczne dla gospodarowania w pobliżu wartościowych siedlisk bagien, torfowisk i terenów podmokłych. Powstaną także informacyjne karty siedlisk dla obszarów Zielonej Infrastruktury, które nie są objęte siecią Natura 2000. Zaproponowane zostaną również działania mające na celu ochronę i naprawę tych obszarów.
Twórcy projektu mają na celu podniesienie poziomu wód gruntowych, stabilizację ich poziomu oraz przywrócenie naturalnych procesów, które zahamują procesy murszenia i ponownie uruchomią proces torfotwórczy. Po wprowadzeniu tych zmian, specjaliści oczekują zwiększenia wskaźników różnorodności biologicznej oraz poprawy jakości chemicznej wody.
Kluczowym elementem programu Wetlands Green Life jest jego komponent edukacyjny.
„Uważamy, że edukacja społeczeństwa ma kluczowe znaczenie. We współpracy z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie chcemy uruchomić nowy kierunek studiów, który będzie kształcił specjalistów w zarządzaniu terenami podmokłymi na obszarze Natura 2000” – powiedział Przemysław Musiał. Dodał również, że „będzie stworzona jedna duża baza danych, która będzie gromadzić informacje zebrane podczas realizacji projektu. Będzie to pomocne nie tylko w prowadzeniu długoterminowych badań, ale również w tworzeniu przepisów prawnych na poziomie krajowym i unijnym”.
Budżet projektu przewiduje również wsparcie dla lokalnych inicjatyw, które mają na celu poprawę stanu bagien i torfowisk, dlatego osoby zarządzające projektem już teraz zapraszają do współpracy organizacje pozarządowe i samorządy.
