Publikowała w nim Maria Skłodowska-Curie. Polskie czasopismo od ponad 100 lat krzewi wiedzę przyrodniczą

Wszechświat Pismo Przyrodnicze jest jednym z finalistów tegorocznej edycji konkursu Popularyzator Nauki, w kategorii Media.

Pismo działa od 1882 roku pod patronatem Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. „Za najważniejsze osiągnięcie uważamy nieprzerwane krzewienie wiedzy przyrodniczej, pomimo przeciwności losu, braku dotacji i utrzymywanie się dzięki ludziom dobrej woli od ponad 100 lat” – deklarują przedstawiciele redakcji w konkursowym zgłoszeniu.

Wydawnictwo to z założenia jest skierowane przede wszystkim do młodych polskich czytelników – uczniów szkół ponadpodstawowych, licealistów, studentów, doktorantów. Z drugiej strony wszystkie osoby zainteresowane szeroko pojmowaną wiedzą przyrodniczą znajdują we Wszechświecie interesujące i aktualne informacje. Posiada czytelników we wszystkich grupach wiekowych.

„Celem naszego czasopisma jest rozbudzenie w czytelniku zamiłowania do przyrody, nauki, medycyny, pracy badawczej oraz poszerzenie wiedzy w tych tematach, na podstawie polskie i światowe osiągnięcia naukowe. Z drugiej strony naukowcy i przyrodnicy polscy mogą uczyć się popularyzowania nauki na naszych łamach, gdyż wkładamy wiele trudu w recenzje nadsyłanych prac, przy okazji często ucząc autorów warsztatu twórczego i pisarskiego. Zadaniem Wszechświata jest uczenie krytycznego, naukowego podejścia do tematu, umiejętności jasnego i merytorycznego przedstawiania zagadnień naukowych, w sposób łatwy i ciekawy” – wyjaśnia redakcja.

W swojej ponadstuletniej historii ukazywanie się czasopisma zostało wstrzymane dwukrotnie. Zawieszenie nakładu zostało wymuszone przez I i II wojnę światową, stąd luka w latach 1914-1927, 1939-1945. Ponadto w okresie stanu wojennego w 1981 roku zawieszono wydawanie Wszechświata na dziewięć miesięcy. Przez te wszystkie lata ewoluowało, a aktualnie wydawane jest w formie kwartalnika w wersji elektronicznej. Każdy numer to ponad 100 stron treści i ilustracji (https://wszechswiat.ptpk.org/index.php/wszechswiat).

We Wszechświecie publikowane są artykuły popularnonaukowe, informacyjne, wspomnienia z podróży, prace laureatów olimpiad biologicznych, recenzje książek przyrodniczych, zdjęcia prezentujące przyrodę różnych regionów Polski i świata. Przybliżane są także sylwetki wielkich uczonych oraz osiągnięcia naukowe opublikowane we Wszechświecie przed 100 laty. Na łamach pisma publikowała też Maria Skłodowska-Curie (Rok 1899, Tom 18, Nr 39, 609-615), a także inni naukowcy polscy i zagraniczni.

Publikowane artykuły podlegają rygorystycznym zasadom recenzyjnym, co wpływa na ich wysoki poziom merytoryczny. Napisane są językiem przystępnym i zrozumiałym dla odbiorcy, omawiając trudne zagadnienia, najnowsze osiągnięcia nauki w tematach biologicznych, neurobiologicznych, medycznych, przyrodniczych, w tym również geologicznych, astronomicznych, biocybernetycznych. Atrakcyjność artykułów podnoszą ryciny poglądowe i schematy dołączane przez autorów.

„Efektem końcowym naszej pracy jest piękny, kolorowy, bogato ilustrowany, ponad stustronicowy numer szerzący rzetelną wiedzę. Reagujemy na bieżące potrzeby czytelnika, np. w ostatnich kilku numerach omawiamy problemy związane z pandemią wywołaną przez wirusa SARS-CoV-2, edukujemy czytelnika, czym jest wirus, wywołana przez niego choroba COVID-19, jakie powoduje skutki uboczne, oraz omawiamy szczepionki” – opisują twórcy pisma.

Dodatkowo każdy pierwszy numer roku popularyzujący Tydzień Mózgu w Polsce wydawany jest w wersji drukowanej. „Celem programu (Tygodnia Mózgu — PAP) jest popularyzacja wiedzy na temat fizjologicznego i patologicznego funkcjonowania mózgu. Zabiegamy o to, by prelegenci Tygodnia Mózgu napisali na naszych łamach artykuł popularyzujący wiedzę przekazaną podczas wykładów. W ten sposób poszerzamy wiedzę czytelników m.in. na temat choroby Parkinsona, Alzheimera, uzależnień i wielu innych zagadnień” – wyjaśnia redakcja.W roku 2013 powstał też numer specjalny Wszechświata „Rok Botaniki Krakowskiej”, opracowany dla uczczenia 230-lecia powstania Ogrodu Botanicznego w Krakowie, 100-lecia istnienia Instytutu Botaniki UJ, oraz 69-lecia Instytutu Botaniki im. Władysława Szafera, PAN. W numerze tym przedstawiono artykuły i inne materiały przesłane przez pracowników naukowych Instytutu Botaniki UJ i Instytutu Botaniki PAN.

Zespół Wszechświata stawia na współpracę ze szkołami, uczelniami, bibliotekami, Polską Akademią Nauk, za których pośrednictwem może docierać do szerokiego grona odbiorców. Pismo patronuje olimpiadzie biologicznej, fundując roczne prenumeraty czasopisma dla laureatów I stopnia (w 2014 roku). Ogłaszało też konkursy skierowane do studentów i doktorantów na najlepszy artykuł popularnonaukowy (rok 2011, 2013). Najlepszy artykuł został uhonorowany nagrodą pieniężną, wyróżnienia zaś – prenumeratą i dyplomem. Przedsięwzięcie obok popularyzacji nauki pozwoliło kształtować warsztat twórczy przyszłych naukowców polskich.

Od 10 lat Redaktor Naczelną czasopisma jest prof. Maria Śmiałowska z Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, która wraz z dynamicznym zespołem przybliża tajniki wiedzy i wychowuje nowe pokolenia naukowców i pasjonatów przyrody w Polsce. Zespół Redakcyjny (złożony z Rady Redakcyjnej i Komitetu Redakcyjnego) tworzą naukowcy wywodzący się z Instytutów Polskiej Akademii Nauk: Instytutu Farmakologii PAN i Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie oraz krakowskich i warszawskich uniwersytetów, w tym: Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych UJ, Instytutu Botaniki Wydział Biologii UJ, Instytutu Nauk Geologicznych Wydziału Geografii i Geologii UJ, Instytutu Nauk o Środowisku UJ, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica (AGH) w Krakowie, Zakładu Ekologii, Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zespół Redakcyjny Wszechświata pełni funkcje pro publico bono.

Źródło: naukawpolsce.pap.pl