„Pożyteczni łobuziacy” – kto to taki?

Jednym z wielu stereotypów funkcjonujących w naszym codziennym życiu jest przekonanie, że osy żyją po to, żeby dobrać się do naszej szklanki z sokiem, albo nas użądlić. Zwłaszcza w sierpniu i początkiem września, kiedy kolonie tych owadów są najliczniejsze, stwierdzenie to może wydawać się prawdą.

Tymczasem, jak twierdzą autorzy publikacji  w Biological Reviews, osy są tak samo ważne, jak pszczoły dla ekosystemów, gospodarki i ludzkiego zdrowia. Prof. Paweł Sienkiewicz, prezes Polskiego Związku Entomologicznego, przekonuje, że osy to nie tylko drapieżcy i pieszczotliwie nazywa je „pożytecznymi łobuziakami”.

Wiedza na temat tych owadów jest mocno ograniczona. Ciekawostką może okazać się fakt,  że późną jesienią wszystkie osobniki, z wyjątkiem zapłodnionej królowej giną. Ma ona za zadanie znaleźć sobie kryjówkę i przeżyć zimę. Na wiosnę królowe szukają miejsca, gdzie zakładają gniazda. W pierwszej fazie rozrodu królowa sama dba o swoje jaja, larwy i poczwarki. W następnej kolejności to nowe osobniki przejmują tę rolę i wykonują zadania podobne jak robotnice u pszczoły. Gniazdo os rozwija się przez cały sezon. Królowa składa kolejne jaja i rój stopniowo staje się coraz liczniejszy. W rozwoju gniazda znaczenie ma pogoda. Może być tak, że obecny rok jest z pewnych względów korzystny dla os i dlatego jest ich więcej, niż np. w poprzednim sezonie. Nie jest to jednak nadzwyczajna sytuacja, lecz raczej typowe dla wszystkich organizmów wahania liczebności pomiędzy kolejnymi sezonami.

Ze względu na stosunkowo dużą  liczebność populacji, działalność os ma poważne przełożenie na ekosystem. By wyżywić całą społeczność, potrzebują dużych ilości pokarmu. Lubią jeść mięso, na przykład gąsienice.

W okresach szczególnie wiosennych interesują się nektarem i mogą przenosić pyłki z jednych roślin na drugie i tym samym zapylać.

Osy, a właściwie ich jad znajduje zastosowanie w medycynie. Substancje w nim zawarte stosuje się do produkcji niektórych leków. Wciąż bada się związki chemiczne, które owady te produkują. Spodziewa się, że to, co znajduje się na ciele os, może być przydatne w leczeniu poważnych chorób.

Osy nie są z natury złe i nie jest ich zamiarem atakowanie człowieka. Jeśli jednak gniazdo os znajduje się w miejscu niebezpiecznym dla człowieka (np. w domu, na działce), warto je usunąć.

Tekst: Anita Seredyńska