Dzięki wieloletnim staraniom, wodne żółwie, małże oraz orły bieliki ponownie zasiedlają śródlądową deltę rzeki Nidy

Wodne żółwie, małże oraz orły bieliki ponownie zasiedlają śródlądową deltę rzeki Nidy, dzięki wieloletniemu zaangażowaniu przyrodników i odbudowie jej unikatowych cech hydrologicznych.

W województwie świętokrzyskim, jako część projektu renowacji śródlądowej delty Nidy, udało się zgromadzić blisko dwa miliony metrów sześciennych wody. Projekt „Renaturyzacja śródlądowej delty rzeki Nidy”, prowadzony przez Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych, uzyskał wsparcie finansowe od Programu LIFE Komisji Europejskiej od 2019 roku.

Celem projektu jest przywrócenie oryginalnych cech naturalnych delty, które uległy zniszczeniu w wyniku niewłaściwie przeprowadzonych prac melioracyjnych w latach 80. i 90. XX wieku.

Kluczowym działaniem było poprawienie warunków hydrologicznych w delcie. Prace obejmowały czyszczenie koryt rzecznych, odnowienie rozlewisk oraz starorzeczy. W sumie oczyściliśmy 12 km cieków wodnych i odnowiliśmy 19 obiektów infrastruktury hydrotechnicznej. Zrealizowaliśmy także rewitalizację rozlewisk na powierzchni 10 hektarów oraz starorzeczy o długości 5 km – powiedział kierownik projektu, Piotr Wilk.

Pierwsze efekty Na obszarze delty o powierzchni około 400 hektarów zaczęto już dostrzegać pozytywne skutki prac. Udało się przywrócić odpowiedni reżim hydrologiczny, co pozwoliło zgromadzić około dwóch milionów metrów sześciennych wody. Dla porównania zbiornik wodny w Cedzynie pod Kielcami magazynuje około 1,5 mln metrów sześciennych wody, co ukazuje skalę przedsięwzięcia. Partnerzy projektu, monitorujący sytuację hydrologiczną i przyrodniczą, potwierdzili, że nowe siedliska szybko przyciągnęły ryby z Nidy, które mogą swobodnie przemieszczać się przez wykonane w ramach projektu przepusty. Siedliska te zapewniają również efektywne miejsca do rozrodu – dodał przyrodnik.

W ramach projektu przygotowano również małe stawy dla płazów, takich jak traszki grzebieniaste i kumaki nizinne. Od 2021 roku przyrodnicy z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie wypuszczają do środowiska naturalnego wyhodowane traszki. Badania potwierdziły, że płazy doskonale przystosowały się do stworzonych dla nich warunków, obserwując liczne złożone jaja i odłowy larw tego gatunku.

150 żółwi Dodatkowym zadaniem projektu jest ochrona żółwia błotnego, gatunku podlegającego ochronie ścisłej. Planuje się wypuszczenie 150 żółwi błotnych, sprowadzonych z Poleskiego Parku Narodowego, w śródlądowej delcie Nidy. Pierwsza partia młodych żółwi już znajduje się w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Umianowicach.

Projekt obejmuje również reintrodukcję i restytucję innych zagrożonych gatunków, takich jak gruboskorupowe małże, łamliwe ślimaki słodkowodne oraz lądowe ślimaki poczwarówki jajowate i zwężone. Jesienią tego roku zaobserwowano parę orłów bielików w delcie, co jest nadzieją na trwałą obecność tego gatunku, wspieraną przez prace hydrologiczne zwiększające bazę pokarmową.

Projekt przyczynił się również do ochrony siedlisk łąkowych przez wypas bydła. W tym celu zasiedlono ponad 30 sztuk bydła rasy hereford i polska czerwona oraz stada koników polskich. Monitoring botaniczny potwierdził skuteczność tego działania w zakresie zwiększenia różnorodności siedliskowej i gatunkowej.

W przyszłym roku w ramach projektu powstaną trzy ścieżki przyrodnicze wraz z infrastrukturą turystyczną, mające swój początek w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Umianowicach. Projekt zakłada także budowę czatowni do obserwacji ptaków i wieży widokowej.

Jednym z ważnych zadań będzie również przywrócenie właściwych stosunków wodnych w lasach łęgowych kompleksu leśnego Młodzawy. Prace obejmą konserwację istniejących rowów melioracyjnych i budowę zastawek regulujących przepływ wody.

Wartościowy obszar przyrodniczy Projekt jest realizowany we współpracy z Instytutem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie i Lasami Państwowymi – Nadleśnictwem Pińczów, z planowanym zakończeniem na koniec przyszłego roku. Jego budżet wynosi ponad 23 mln zł.

Śródlądowa delta rzeki Nidy jest jednym z najbardziej wartościowych przyrodniczo obszarów w Europie, z licznymi gatunkami ptaków, mięczaków z Czerwonej Listy oraz różnorodnością ryb.

Wiedza o tym obszarze jest upowszechniana w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Umianowicach, gdzie główną atrakcją jest „Nidarium” – akwarium z ekosystemem Nidy, prezentujące całą różnorodność flory i fauny rzeki.