Ten polski ptak widzi w ultrafiolecie. W powietrzu wisi jak helikopter

Kolibry są najbardziej znane z umiejętności nieruchomego zawisania w powietrzu, ale także wiele innych ptaków potrafi to robić. Przykładem są żyjące w Polsce ptaki szponiaste, takie jak pustułka. To, że ten drapieżnik potrafi wisieć nad polem czy łąką w poszukiwaniu ofiary, jest imponujące, ale jeszcze bardziej fascynujące jest to, jak to robi.

Sposób polowania pustułek budzi podziw od dawna. Wiemy, że mają doskonały wzrok, ale także potrafią wykorzystywać światło ultrafioletowe. Ten mały drapieżnik przeszukuje pola i łąki w poszukiwaniu gryzoni.

Pustułki — małe ptaki z niezwykłymi zdolnościami

Gryzonie znaczą teren swoimi śladami, które pustułki widzą dzięki ultrafioletowi. Dzięki temu łatwo namierzają swoje ofiary.

Pustułki często zawisają w powietrzu niemal nieruchomo, unosząc się nad polem czy łąką i cierpliwie wypatrując zdobyczy. Widzenie w ultrafiolecie to jedna sprawa, ale ich sposób poruszania się w powietrzu jest także wyjątkowy. Nie są szybsze od innych ptaków szponiastych, takich jak sokoły czy orły, ani tak zwrotne jak krogulce czy jastrzębie, ale posiadają unikalną zdolność zawisania, której inne ptaki nie mają.

Pustułki to bliskie krewniaczki sokołów, należą do tej samej rodziny co sokół wędrowny, raróg czy kobuz. Choć ich techniki łowieckie różnią się, pustułki specjalizują się w zawisaniu w powietrzu. Inne ptaki, takie jak myszołowy czy błotniaki, czasami też tak robią, ale to pustułka jest mistrzem tej techniki, co potwierdzają najnowsze badania.

Australijscy naukowcy z Uniwersytetu w Melbourne przeprowadzili badania na australijskich pustułkach, gatunku podobnym do naszego. Żyje on w całej Australii, a także na Nowej Gwinei i czasami dociera do Nowej Zelandii.

Nasza pustułka zwyczajna występuje w całej Eurazji, od Wysp Brytyjskich po Japonię, Chiny, Indie i Półwysep Arabski, a także w Afryce Północnej i subsaharyjskiej, na Wyspach Kanaryjskich i Zielonego Przylądka.

Istnieje wiele gatunków pustułek, takich jak amerykańska, malgaska z Madagaskaru, maskareńska z Mauritiusa, skalna z południowej Afryki, stepowa ze wschodniej Afryki i inne. Wszystkie one polują, zawisając w powietrzu jak helikoptery.

Australijskie pustułki były przez lata przygotowywane do badań nad ich aerodynamiką. Musiały zostać oswojone, by tolerować kilkadziesiąt czujników rejestrujących parametry lotu. Dzięki nim przeprowadzono testy w tunelu aerodynamicznym i stworzono trójwymiarowe modele ich ruchu.

Pustułka zawisa nieruchomo

Testy wykazały, że zdolność pustułek do niemal nieruchomego zawisania w powietrzu jest niezwykła. Ten perfekcyjny bezruch pozwala im dokładnie namierzyć gryzonie czy naziemne ptaki, takie jak przepiórki, oraz precyzyjnie zaplanować atak. To klucz do udanego polowania – pustułka nie może drgnąć.

Australijscy badacze z Melbourne zarejestrowali 58 godzin takiego zawisu i odkryli, że stabilność pustułki w tej pozycji była tak duża, że głowa ptaka nie odchylała się więcej niż o 2 milimetry! Pracowały tylko skrzydła, co zapewniało doskonałe widzenie.

Pustułki mają skrzydła morfingowe, które mogą zmieniać kształt w zależności od potrzeb. To umiejętność, której nie posiadają ludzkie maszyny ani wiele innych ptaków czy nietoperzy. Kontrola pustułek nad swoimi skrzydłami i lotem jest imponująca.

Dodatkowo, Australijczycy podkreślili rolę ogona w stabilizacji pozycji w powietrzu. “Człowiek nie potrafi skonstruować maszyny, która tak precyzyjnie zawisłaby w powietrzu” – stwierdzili badacze.

Polskie pustułki można często spotkać nad polami, łąkami, szczególnie podczas żniw, gdy ukazują się gryzonie. Te niewielkie ptaki drapieżne zamieszkują również nasze miasta, kryjąc się w załomach starych budynków, kościołów, kamienic, zamków, fabryk i loftów.

70% pokarmu pustułek stanowią gryzonie i inne małe ssaki, ale w miastach polują także na owady oraz małe ptaki, takie jak szpaki, sikory, wróble czy kosy. Potrafią schwytać jerzyka lub jaskółkę.

Nazwa “pustułka” pochodzi od rosyjskiego słowa “pustoj”, czyli “pusty”, ponieważ dawniej uważano, że ptak ten nie nadaje się do polowań.