Prof. Mariusz Jaskólski z prestiżowym europejskim wyróżnieniem krystalograficznym
Profesor Mariusz Jaskólski otrzymał w 2024 roku prestiżową Max Perutz Prize, najważniejsze europejskie wyróżnienie w dziedzinie krystalografii, przyznane przez Europejskie Towarzystwo Krystalograficzne – poinformował Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Prof. Jaskólski jest 13. laureatem tej nagrody i pierwszym Polakiem, który został nią uhonorowany.
Ten uznany na całym świecie naukowiec został doceniony za swoje całościowe zaangażowanie w badania nad krystalografią makrocząsteczek o znaczeniu medycznym. Jak przypomniał UAM, do jego osiągnięć należy współodkrycie pierwszego białka retrowirusowego, co przyczyniło się do opracowania skutecznych leków przeciwko AIDS.
Ponadto prof. Jaskólski wniósł istotny wkład w metodologię ultrawysokiej rozdzielczości i modulację nadbudowy w krystalografii białek, biologię strukturalną hormonów roślinnych oraz badania strukturalne enzymów pod kątem ich potencjalnych zastosowań jako leków przeciwbiałaczkowych.
Profesor Mariusz Jaskólski pracuje w Zakładzie Krystalografii na Wydziale Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (swojej Alma Mater).
Krystalografia to dziedzina nauki zajmująca się opisem, klasyfikacją i badaniem struktury kryształów. Jak wyjaśniał przed laty prof. Jaskólski, obejmuje ona nauki przyrodnicze – od fizyki po biologię i medycynę, z dużą dawką matematyki.
W latach 80. XX wieku badacz wyjechał do Stanów Zjednoczonych, aby pracować w nowym laboratorium krystalograficznym założonym przez dr. Alexandra Wlodawera w amerykańskim National Cancer Institute. Wspólne badania doprowadziły do ustalenia pierwszej struktury białka retrowirusa HIV, co pozwoliło na wprowadzenie pierwszego racjonalnie zaprojektowanego leku przeciwko AIDS.
Za swoje osiągnięcia prof. Jaskólski był wielokrotnie nagradzany, m.in. wraz z dr. Alexandrem Wlodawerem zostali laureatami pierwszej edycji Amerykańsko-Polskiej Nagrody Naukowej, przyznawanej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) oraz American Association for the Advancement of Science (AAAS).
Przez całą swoją karierę prof. Jaskólski był aktywnie zaangażowany w działalność różnych komitetów i organizacji naukowych, m.in. w latach 2003-2006 pełnił funkcję wiceprezesa Europejskiego Stowarzyszenia Krystalograficznego.
Max F. Perutz (1914-2002), patron nagrody, był brytyjskim biochemikiem i krystalografem pochodzenia austriackiego, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1962) za ustalenie struktury przestrzennej hemoglobiny.
