Sensacyjne odkrycie. Biblie wydane przez Radziwiłłów leżały setki lat na strychu opolskiej wsi
Dwa egzemplarze zabytkowej Biblii brzeskiej zostały odnalezione przypadkowo podczas remontu domu w jednej z opolskich wsi. Księgi trafiły w ręce konserwatorów, którzy właśnie potwierdzili, że oba starodruki powstały w XVI wieku w Brześciu Litewskim. Jest to pierwszy polski przekład Biblii.
To sensacyjne odkrycie. Nie wiadomo, ile lat zabytkowe Biblie spędziły na strychu domu w okolicach wsi Pokój. Egzemplarze zostały odnalezione pod koniec ubiegłego roku podczas prac remontowych dachu. Właściciele domu od razu zauważyli, że mają do czynienia z niezwykle cennymi starodrukami. Oba wydania Biblii brzeskiej trafiły do rąk konserwatorów.
Niezwykłe odkrycie na strychu opolskiej wsi
Na stronach z czerpanego papieru znajduje się pierwszy polski przekład całej Biblii z języków hebrajskiego i greckiego.
— Nie wiemy, w jaki sposób egzemplarze Biblii brzeskiej, wydanej w XVI wieku przez jednego z Radziwiłłów, trafiły na Górny Śląsk i dlaczego ktoś je tak ukrył. Jednak możemy mówić o dużej dozie szczęścia, że mające czterysta lat książki, pomimo tak trudnych warunków, dotrwały do naszych czasów. Z pewnością odkrycie jest swego rodzaju sensacja na skalę krajową — powiedział dr Sławomir Marchel, dyrektor opolskiego oddziału Archiwum Państwowego w rozmowie z PAP zaraz po odnalezieniu zabytkowych ksiąg.
Próbki papieru przesłano do laboratorium, które potwierdziło ich autentyczność z 1563 roku. Wówczas wydano jedynie tysiąc egzemplarzy, a do naszych czasów przetrwało zaledwie kilkadziesiąt egzemplarzy pierwszego wydania.
Cenne Biblie są oryginałami wydanymi przez Radziwiłłów
— Wiemy, że w XIX wieku niedaleko miejsca, gdzie znaleziono księgi, działała szkoła protestancka, w której dzieci uczyły się po polsku. Być może nasze egzemplarze Biblii brzeskiej mają jakiś związek z tą szkołą. Istnieje także możliwość, że starodruki były częścią biblioteki książęcej Wittenbergów, którzy mieli swój pałac w Pokoju — przyznaje dr Marchel w rozmowie z PAP.
— Biblia brzeska jest pierwszym przekładem Pisma Świętego na język polski, służącym protestantom, posługującym się tym językiem. Musimy pamiętać, że osobista lektura Biblii jest dla ewangelików jednym z filarów wiary, a więc analfabetyzm był grzechem — podkreśla prof. Dariusz Chemperek z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, cytowany przez RMF.
Zabytkowe starodruki wydane dzięki staraniom Radziwiłłów
Odnalezione Biblie brzeskie są w kiepskim stanie – jedna nie posiada okładki i brakuje w niej wielu stron. Konserwatorzy zamierzają jednak podjąć wysiłki, aby je uratować.
— Przed nami i naszymi kolegami z oddziału w Katowicach teraz kilka lat żmudnej pracy przy próbie zachowania tych zabytków dla przyszłych pokoleń, jednak konserwatorzy papieru i skóry łatwo się nie poddają — zapowiada dr Marchel.
Biblia brzeska została wydana dzięki staraniom księcia Mikołaja Radziwiłła Czarnego. Jak podkreślają badacze, miała ona służyć przede wszystkim protestantom, ale na Górnym Śląsku wykorzystywano ją również do nauki pisania w języku polskim.
— Ani w Europie, ani w Polsce nie była to wtedy książka tania. Jej cena jest szacowana na równowartość rocznej pensji ówczesnego służącego. Jednak dla ewangelików, gdzie nabożeństwa odbywały się w „języku ludu”, a warunek bezpośredniego sięgania do treści religijnych nie podlegał dyskusji, jej wartość była wyższa nawet od tej materialnej. (…) Najprawdopodobniej odnalezione dwa egzemplarze Biblii brzeskiej należały do polskich ewangelickich księży i były przekazywane z pokolenia na pokolenie — wyjaśnia prof. Chemperek.
