Jak sprawdzić poziom hałasu na osiedlach? Służą do tego odpowiednie mapy
Hałas jest drugą co do wielkości przyczyną utraty zdrowia na świecie, zaraz po zanieczyszczeniu powietrza. Problem ten dotyka około 60% ludzkości, w szczególności mieszkańców miast. WHO ocenia, że ekspozycja na hałas negatywnie wpływa na codzienną aktywność, powodując zaburzenia sercowo-naczyniowe i psychofizyczne, utrudniając sen, powodując stres i rozdrażnienie oraz zaburzenia poznawcze u dzieci.
WHO informuje, że zanieczyszczenie hałasem jest jednym z głównych czynników wpływających na utratę zdrowia na całym świecie, zaraz po zanieczyszczeniu powietrza. Problem ten szczególnie dotyka mieszkańców miast, czyli około 60% populacji. Ekspozycja na hałas może negatywnie wpływać na naszą codzienną aktywność, prowadzić do zaburzeń sercowo-naczyniowych i psychofizycznych oraz utrudniać sen, wywoływać rozdrażnienie i stres, co negatywnie wpływa na nasze relacje społeczne. U dzieci hałas może powodować zaburzenia poznawcze. W odpowiedzi na ten problem, Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich (OW SARP) i Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej zainicjowały projekt “HAŁAS W: CENTRUM”. Rozmawiamy z organizatorami, którzy podjęli się zadania walki z hałasem w mieście.
Magda Maciąg, członkini OW SARP, wyjaśnia, że zanieczyszczenie hałasem jest jednym z najbardziej niedocenianych problemów miast. Szacuje się, że aż 60% ludzi na świecie mieszka w obszarach, gdzie hałas jest szczególnie uciążliwy. Hałas ma negatywny wpływ na nasze zdrowie, a jego wpływ na społeczeństwo jest poważny: zmniejsza efektywność pracy, zaburza sen, powoduje stres i wpływa na relacje społeczne. W związku z tym OW SARP oraz Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej postanowili przyjrzeć się problemowi hałasu w ramach projektu “HAŁAS W: CENTRUM”. Ich celem jest zwiększenie świadomości osób projektujących miasta, budynki i wnętrza na temat wpływu hałasu na zdrowie oraz edukacja mieszkańców na temat tego, jak mogą poprawić jakość swojego życia poprzez oczekiwanie przyjaznych akustycznie przestrzeni. OW SARP zachęca zainteresowanych do odwiedzenia strony projektu i mediów społecznościowych, gdzie publikowane są informacje na temat kolejnych wydarzeń.
Jak dziś są budowane miasta?
W dzisiejszych czasach, podczas budowy miast, odpowiedzialność za zapewnienie odpowiedniego środowiska akustycznego spoczywa na wielu podmiotach. Na poziomie makro, polityka miasta określa kierunki rozwoju, uwzględniając lokalizacje lotnisk, arterii komunikacyjnych i natężenie zabudowy związanej z jej funkcją. Następnie, plany miejscowe dotyczą już konkretnych fragmentów dzielnic, gdzie określa się, czy budynki mają być zwarte czy zielone, czy też ruch na danej ulicy ma być spowolniony. Jako mieszkańcy, mamy wpływ na te decyzje poprzez konsultacje i wnioski do planów. Inwestorzy trzymają się wytycznych planów, decydując o konkretnych rozwiązaniach na poziomie osiedla lub budynku. W tym procesie architekci mogą wpływać na decyzje inwestorów, aby wdrożyć rozwiązania ograniczające hałas. W końcu, inwestorzy, którzy są właścicielami domów, wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych, decydują o konkretach. Architekci przy projektowaniu opierają się na normach i przepisach prawa budowlanego, które określają dopuszczalne poziomy hałasu w budynkach.
Gdzie hałasu jest w mieście najwięcej?
Hałas w mieście najczęściej pochodzi z transportu — głównie od samochodów, ale również od tramwajów, autobusów i kolejowych pociągów. W Warszawie, drugim największym źródłem hałasu jest lotnisko. Najwięcej hałasu jest wzdłuż dróg, zwłaszcza tam, gdzie ruch jest bardzo duży. Hałas jest odczuciem subiektywnym, a dźwięki w mieście tworzą tło dźwiękowe, które może wpływać negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie. Mapy akustyczne miasta są dostępne publicznie i pokazują rozkłady hałasu w różnych miejscach. Ustawienie budynków ma wpływ na rozchodzenie się dźwięków, więc nawet w centrum miasta można znaleźć enklawy spokoju.
Czy w mieście można zaplanować ciche strefy?
Dobrze zaplanowane miasta mają zróżnicowane strefy o różnym natężeniu hałasu. W miastach znajdują się zarówno miejsca o wzmożonym ruchu ulicznym, jak i te, gdzie jest spokojniej. Miejsca takie jak kawiarnie, kina, sklepy i urzędy są głośniejsze, ponieważ są to miejsca, gdzie często się spotykamy i budujemy więzi społeczne. Natomiast dzielnice mieszkalne powinny być odizolowane od hałasu. Miasta nie powinny być jednorodne, ponieważ mieszanie funkcji miejskich jest ważne dla harmonijnego funkcjonowania miasta. Istnieją różne próby podziału miast na strefy funkcjonalne, takie jak dzielnice zabaw, spania i pracy, ale mieszanie tych funkcji jest niezbędne. Zróżnicowanie miasta pozwala na stopniową gradację natężenia hałasu, a odpowiednie ustawienie budynków, ograniczenie prędkości ruchu i więcej zieleni może pomóc w odsunięciu się od zgiełku.
Czym jest mapa hałasu?
Mapy akustyczne są bardzo ważnym narzędziem przy projektowaniu miast i dbaniu o jakość życia mieszkańców. Pozwalają one na analizę i kontrolę poziomów hałasu w różnych częściach miasta oraz określenie miejsc, w których należy podjąć konkretne działania w celu ograniczenia hałasu. Dzięki temu planiści i władze samorządowe mają lepszą wiedzę na temat klimatu akustycznego miasta i mogą wdrożyć odpowiednie rozwiązania, np. poprzez zastosowanie ekranów dźwiękochłonnych czy zielonych pasów. Mapy akustyczne są też przydatne dla mieszkańców, którzy mogą na ich podstawie wybierać miejsca zamieszkania lub wypoczynku, które są mniej narażone na hałas. Wymóg wykonania map akustycznych dla większych miast wynika z unijnej dyrektywy, która ma na celu poprawę jakości życia w miastach i ochronę zdrowia mieszkańców.
Ochrona przed hałasem
Aby chronić się przed hałasem w codziennym życiu, warto wiedzieć, jaka jest sytuacja akustyczna w naszej okolicy. W przypadku, gdy już mieszkamy w hałaśliwej okolicy, możemy zrobić coś, by ograniczyć hałas, np. wymusić spowolnienie ruchu na sąsiadującej z nami ulicy, modyfikację torowiska czy wprowadzenie ekranowania. Jako inwestorzy, mamy wpływ na kształtowanie rynku nieruchomości poprzez zadawanie pytań o poziom hałasu w nowo projektowanych osiedlach, co zmusza deweloperów do definiowania wytycznych dla architektów. Architekci, którzy projektują elewacje i wspólnoty, powinni mieć na uwadze cechy akustyczne użytych materiałów i form. Ważne jest także to, co znajduje się w najbliższym otoczeniu naszych domów — ilość zieleni i rodzaj nawierzchni wpływa na poziom hałasu. Dlatego warto dbać o roślinność w naszym podwórku, ponieważ utrata zieleni i zamiana trawnika na parking może zwiększyć poziom hałasu w naszym otoczeniu.
Mapy akustyczne dostępne są na stronach urzędowych miast.
Przykładowe mapy akustyczne:
Warszawa: https://mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=mapa_akustyczna
Wrocław: https://gis.um.wroc.pl/portal/apps/webappviewer/index.html?id=8c19f322121f45bba34de0820cb1bf86
Kraków: https://miip.geomalopolska.pl/mapa/kr_mapa_akustyczna.html
Bydgoszcz: http://mapy.bydgoszcz.pl/VisMap/apps/Bydgoszcz/public/index.html