21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Skąd wziął się język polski?
Jak co roku 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Został on ustanowiony 19 lat temu przez UNESCO, aby podkreślić różnorodność językową i kulturową świata, a także zwrócić uwagę na języki zagrożone i ginące, które stanowią 43% wszystkich aktualnie używanych języków. Dzień ten upamiętnia tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce w Bangladeszu w 1952 r. – zginęło wówczas pięciu studentów uniwersytetu w Dhace, którzy domagali się nadania językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego.
Święto ma w założeniu dopomóc w ochronie różnorodności językowej jako dziedzictwa kulturowego. Według UNESCO niemal połowa z 6000 języków świata jest zagrożona zanikiem w ciągu 2-3 pokoleń.
Skąd wziął się język polski?
W piątym i czwartym tysiącleciu p.n.e., między Europą Środkową a Azją Centralną żyły plemiona mówiące językiem, po którym nie zostały żadne ślady w piśmie. Język ten nazywamy praindoeuropejskim. Zdecydowana większość języków europejskich ma więc wspólnego przodka.
Prajęzyk z pewnością istniał i nie ma co do tego wątpliwości. Nie bez powodu polski wyraz noc może utożsamiać się z angielskim night, niemieckim Nacht, francuskim nuit, szwedzkim natt, łacińskim nox czy litewskim naktis. Wszystkie pochodzą najprawdopodobniej od praindoeuropejskiego wyrazu *nókwts.
W czwartym tysiącleciu p.n.e. wskutek wędrówek plemion język praindoeuropejski uległ zróżnicowaniu. Powstały dialekty, z których rozwinęły się osobne języki, m.in. pragrecki, praitalski, pragermański czy prabałtosłowiański, który później rozpadł się na prabałtycki i prasłowiański. Ludy zasiedlające tereny od Bałtyku po Karpaty i od Odry po Bug, mówiące po prasłowiańsku, rozpoczęły wędrówki na wschód i południe. Zaczęły mówić „po swojemu”, dlatego też wyodrębniły się języki zachodniosłowiańskie, wschodniosłowiańskie i południowosłowiańskie.
- zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, łużycki (dolnołużycki i górnołużycki), kaszubski oraz wymarłe: połabski, pomorski, słowiński;
- wschodniosłowiańskie: ukraiński, białoruski i rosyjski;
- południowosłowiańskie: serbski, chorwacki, słoweński, bułgarski, macedoński.
Zanim jednak powstały języki zachodniosłowiańskie, zespół zachodniosłowiański rozbił się na trzy dialekty – czesko-słowacki, łużycki i lechicki. Do tej ostatniej grupy należało wiele plemion zamieszkujących tereny Wielkopolski, Śląska, Małopolski, Mazowsza: Bobrzanie, Dziadoszanie, Lędzianie, Opolanie, Polanie, Ślężanie, Wiślanie. Plemiona te zjednoczyli Piastowie. Kluczową rolę w rozwoju polszczyzny odegrało zatem kształtowanie się polskiej państwowości.
Podsumowując, język polski wywodzi się z języka praindoeuropejskiego i powstał z zachodniego wariantu języka prasłowiańskiego, z dialektu lechickiego.
Polszczyzna przez ostatnie 1000 lat wciąż ewoluowała. Zmieniało się słownictwo oraz formy gramatyczne. Historycy języka polskiego wyróżniają cztery okresy rozwoju polszczyzny:
- staropolski – między czasami najdawniejszymi a początkiem wieku XVI,
- średniopolski – od wieku XVI do drugiej połowy XVIII,
- nowopolski – do 1939 r.,
- współczesny – po 1939 r.
Źródło: polszczyzna.pl